Mólby Wrócławskeje moderny wostanje w Zhorjelskim muzeju

Jedno jako NS-wotchad identifikowana, wuznamna mólba Wrócławskeje moderny wostanje najebać restituciju w zběrce Šleskeho muzeja Zhorjelc. Wobraz «Aechma fasciata z lětstotkowej halu [o. T.]» šleskeho wuměłca Oskara Moll (1875–1947) bu z financielnej pomocu Zwjazka, Kulturneje załožby krajow a Swobodneho stata Sakskeje zdobyty. 

Z namrěwcami bywšeho wobsedźerja bu «jara dobre rozrisanje» namakane, zo by zjawnosći přistupne wostało, rjekny Markus Hilgert, generalny sekretar kulturneje załožby krajow. Zhorjelc je «idealne městno, zo bychmy twórbu w konteksće němsko-pólskich stawiznow posrědkowali».

Statna ministerka za kulturu Claudia Roth dźakowaše so po zdźělenju za «wulkomyslne přećelstwo namrěwskeho zjednoćenstwa». «Němska steji we winowatosći, NS-kulturne kubło konsekwentnje dale předźěłać a ze přezjednymi rozrisanjemi přinošk k wolóženju poćerpjeneje njeprawdy wukonjeć», wopodstatni wona spěchowanje restitucije a znowanadźbjenja Zhorjelskeje mólby, kotraž wotbłyšćuje wuznamnu doba němskich wuměłstwowych stawiznow.

Wobraz židowskeho zběraćela wuměłstwa zhubi so po jeho ćěkańcy

wuměłska twórba słušeše židowskemu zběraćelej wuměłstwa Ottej Wachenheimej (1886-1969). Wón pochadźeše z Mannheima, bě wot 1923 w Nižozemskej žiwy a ćekny 1939 do přesćěhowanja do USA. Tež jeho wuměłstwowa zběrka z twórbami impresionizma a moderny wosta w jeho domje w Amsterdamje wróćo. Wužiwaše so wot němskeho wobsadniskeho zarjada, z kotrehož wućahom 1944 zhubichu so najskerje předmjety wuměłstwa. 

W lěće 2000 kupi Zhorjelski muzej mollowy wobraz, po tym zo jewješe so we wuměłskim wikowanju. 2009 bu Stražnikowe wopisanje «knižneho žiwjenje» w datowej bance «Lost Art» nastajeny. Prawiznica namrěwskeho zjednoćenstwa dźakowaše so za wujasnjenje. Restitucija woznamjenja potomnikam «tež tohodla telko, dokelž z tym njeprawda, kotruž dyrbješe jeje wulkowuj a pradźěd w NS-času poćerpjeć, nic jenož připóznaty, ale znajmjeńša tež kusk daloko "zaso dobra". 

Wuměłcow nacijow difamowany

Moll njech je «wurjadny zastupjer» "Wrócławskeje moderny", kotryž wuwiće šleskeho wuměłstwa w mjezywójnskim času postajowaše, był, rjekny direktorka muzeja Agnieszka Gąsior. Moll studowaše w Mnichowje a Berlinje mjez druhim pola Lovisa Corinth a bě w Parisu šuler Henri Matisisse. Po zawrjenju akademije we Wrócławju (Wrocław) dźěše do Düsseldorfa - wot 1933 bu wot nacijow jako «entartowany wuměłc» difamowany.