Hromadźa so, leća wuměłsce połne formacije na nazymskim njebju a přihotuja so na swoje pućowanje na juh. Ćahawe ptački maja so tuchwilu w Sakskej a wosebje tež w Hornjołužiskej krajinje hole a hatow zaso po tysacach wobkedźbować. A ornitologojo sakskeje ptačernje w Budyskim wokrjesu spóznaja změny, kotrež so hižo lěta wotznamjenja. «Přiběraca ličba njećehnje hižo tak daloko do juha, ale přezymowana w sewjernych kónčinach», rozłožuje nawoda JochenA Bellebauma.
Hłowna přičina su přiběrajcy miliše zymy. Hladarnja k škitej ptačkow, kotraž je za trajne wobkedźbowanje domjacych družin ptačkow zamołwita, registruje rozdźělne wuskutki klimoweje změny na ćahawe ptački. «Někotre družiny přińdu ze sewjera, prěnjotnje ćehnjechu hač do Španiskeje», praji Bellebaum. To potrjechi kače ptački a tež žorawy. «Nětko wostanu mnozy tež w Sakskej a ćahnu hakle dale, hdyž so sylny zmjerzk přistaji.»
Druzy njech su w swobodnym staće w zymje rědšo wobkedźbować, dokelž z nowšeho časa dale sewjernje wostachu. A někotražkuli domjaca družina ptačkow přečini miliše zymy hnydom cyle w regionje. Jenož ćahate ptački, kiž so sylnje na dnjowej dołhosći orientowachu, bychu swój program wobchowali a dale swoje prěnjotne čary lećeli.
Mrěće łastojčkow přez trajny dešć
w zašłych dnjach postarachu so wobrazy z powodźenskich kónčinow w južnej Němskej a Awstriskej pola ornitologow wo wjele kedźbnosće. Trajny dešć, zyma a njedostatk cyroby zdachu so łastojčkam tam tak přisadźić, zo we wjetšej ličbje wučerpani na zemju padachu a zemrěchu. Normalnje su tute ćahawe ptački tuchwilu w rohodźi po puću do južnišich regionow, Bellebaum wuswětla. Jako insektožračk njebychu drje přez dny dołhi trajny dešć drje dosć cyroby dóstali.
«Dotal njeje jasne, kelko je zahinyło. A tež, kajke wuskutki to na populacije přichodnych lět změje», njesćerpjaca ornitologowc a dopomina na wulke mrěće łastojčkow 1974 přez zažny zymski łamk. «Tehdy buchu wučerpane ptački we wulkej ličbje nahromadźene, zo bychu je rozpancali a přez Alpy přinjesli.» Normalnje pak móhli přežiwjene ptački tajki podawk klětu přez wjace młodych wurunać.
«Uns macht der abnehmende Bestand der Mehlschwalbe mehr Sorgen», praji Bellebaum. Dokelž tuta družina łastojčkow w nalěću swoje hnězda z błóta twarja, njech je na łuže wody pokazana – za kotrež dešć často faluje. «Nimo toho so hnězda na domach husto wotstronja, tak zo dyrbja kóžde lěto znowa twarić.»
Ludźo měli na swojich ležownosćach přirodźe bliske wobłuki wutworić. Tež EU-spěchowane kćějate płoniny w ratarstwje zdadźa so wulke wužitki. «Tute so njedadźa a skića cyrobu. Widźimy, zo ptački w zymje runje tam přebywaja.»
400 čestnohamtskich ornitologow podpěruje ptačernju w Njeswačidle, kotraž je dźěl Statneje zawodneje towaršnosće za wobswět a ratarstwo a trajne wobkedźbowanje wobswěta w Sakskej přewozmje. K tomu přińdźe dźěło tohorunja tam zasydleneho spěchowanskeho towarstwa a přirodoškitneje stacije Njeswačidło. Prěnja ptakoškitna čakarnja dawaše na stejnišću wot 1930.
Nabu: Dobre baćonjace lěto
ćahawych ptačkow njezměnja jenož swoje čary, praji René Sievert z přirodoškitneho zwjazka Nabu Sakska. «Wone wostanu hustodosć cyle na tak mjenowanych wotpočnišćach, kotrež su prěnjotnje po puću na juh jenož k natankowanju mocy trjebali.» Někotre družiny ptačkow bychu so zymje přeco jenož tak daloko wuwinyli kaž trěbne. Łastojčki, žorawje a škórcy hromadźa so nětko k wjetšim wohrěwanju. Někotre pak započnu hižo kónc julija ze swojej jězbu, kaž Sievert wuswětla. «Kokula abo sołobik stej jara zahe na rjedźe.»
Dokelž so po počasach přesuwaja a temperatury husto dlěje miłe wostanu, «změni pak so tež pućowanski čas někotrych družin ćahawych ptačkow.» Powšitkownje płaćeše: W lěpšinje je, štó móže so na změny w klimje abo w ratarstwje spěšnišo nastajić.
Zunehmend wzdachu so tež baćony na napinacy lět na juh a přezymowachu w Němskej, wujasnja Sievert. «Samo na sebi bě to dobre baćonjace lěto. Lehnjenske pory su přerěznje dwě młodowni w hnězdźe wulce ćahnyli.» Starosćowe dźěćo pola ćahatych ptačkow su płachtakowarjo murje. Woni bychu ponowjenych domach mało móžnosćow za hnězdźenje měli. «Nimo toho maja w nalěću hižo wysoke temperatury. Přez to dorost w hnězdźe abo wulěze přezahe, padnje dele a zemrěje.» Hladanske stacije spytachu, powalene ćipki woćahnyć. «To je wobćežne. Husto wotchadźeja změny spěšnišo, hač móže so přiroda přiměrić.»
Copyright 2024, dpa (www.dpa.de). Wšitke prawa wobchować
