hałužk debjenki, knefle z zakłapničikow a wodowych hrow: W Adorfje ma hišće lětsa dožiwjenski centrum wotewrěć, w kotrymž so wšitko wokoło rěčneje parlowiny, jich žiwjenskeho ruma a něhdyše předźěłanje zakłapnidłowych skorpiznow we Vogtlandskej wjerći. Hosćo móža so w milionowym twarje potom na třoch poschodach «posłownje zanurić do temy», praji wjesnjanosta Rico Schmidt (njestronjan).
K tomu bu nimale 250 lět stary tykowany twar dotalneho parloweho muzeja z modernym nowotwarom zwjazany. Cyłkowne kóšty trochuje wjesnjanosta aktualnje na 5,9 milionow eurow. Wjac hač połojca z nich přińdźe wo spěchowanjach. W ćěsnych rumnosćach dotalneho twarjenja je Adorfska wustajeńca parlowiny z wjacorymi sta eksponatami dawno na hranicy kapacitow storčiła, rozłožuje nawoda muzeja Steffen Dietz.
Něhdy bě małe město z aktualnje něhdźe 4.700 wobydlerjemi centrum při zhotowjenju parlowych tworow w Němskej z hač do 1.000 dźěławymi. «We fabrikach a w domjacym dźěle bu zybolace nutřkowne wot mušlow k wšědnym předmjetam abo accessoiry předźěłane», praji Dietz. Wulki wuběr z kneflemi, šalkami abo wulkimi kaminjowym časnikami ma so nětko dźěl noweje přehladki stać. Zapřijeći parlowin a parlowinka so husto synonymnje wužiwatej.
Parličkowe debjenki z Vogtlandskeje w Zelenym wjelbje
bliske hórske rěčki kołowokoło Běłeho Halštrowa a rěki sameje běchu wažne pasmo rozšěrjenja dźensa wot wotemrěća wohroženeje rěčneje parlowiny. Małe wódne zwěrjo bu wot baroka po tysacach z toho wułójene - přeco při pytanju za drohotnymi parličkami znutřka.
«Tute buchu potom husto na debjenki předźěłane. Łójenje parlow podsteješe sakskemu kralowskemu domej», Dietz wuzběhnje. Wo tym swědči rjećaz w Zelenym wjelbje ze 177 parličkow z vogtlandskich wodźiznow. «Wšo to ma so we wustajeńcy nawjazać.»
Temy temy kaž žiwjenski rum zakłapnicow, wohroženja za zwěrjata a jich škit so potajkim w dožiwjenskim centrumje wobjednawaja. «Naša wizija je, Adorfa jako parlowe město etablěrować, wosebje z tutymi njewšědnymi stawiznami za srjedźohorinski region», nadźija so wjesnjanosta. Ličby wopytowarjow ležachu w dotalnym muzeju přičin městna pola nic wjace hač 4.000 wob lěto. Po wotewrjenju, kotrež je za druhu połojcu lěta předwidźane, móhło to hač do 15.000 być.
Wirtuelny kołopuć z parlowej maćerju nastanje
stawizny a wudobyća Adorfa jako parlowe maćerne město maja so tež digitalnje předźěłać, doda nawodnica hłowneho zarjada Antje Goßler. Přidatny projekt nasta w zhromadnym dźěle z architektami Tu Drježdźany a z towarstwom z mjenom juhozapadna Sakska digitalnje.
«Chcemy wirtuelny kołopuć z parlowom po měsće stworić. A přez QR-koda na jednotliwych stacijach na přikład na prjedawše produkciske městna industrije za předźěłanje parlow », Goßler wuswětla. K tomu so časowi swědkojo interviewuja a 3D-modele prjedawšich fabrikow nastaja. «Wuńć ma něšto kaž digitalny muzej, kotryž budźe naš dožiwjenski centrum wirtuelnje wudospołnić.»
Copyright 2025, dpa (www.dpa.de). Wšitke prawa wobchować
