Dale a mjenje jěžow w Sakskej - wohroženje

prózdne cyroby a přeco wjace ludźi stworjenych strachow přinjesu jěže w Sakskej w tyšnosći. Wobstatk dźe po wobkedźbowanju škitarjow zwěrjatow hižo lěta stajnje wróćo. «lětu 1994 namaka so mjeztym 85 procentow mjenje jěžow na dróze, hačrunjež je wobchad přiběrał», rjekny Sven Möhring z NABU Sakska. To pokaza, kak deciměrowane su sćěwki tutych cycakow. «Wupada poprawom dramatiske.»

Jedyn problem je po podaćach krajneho zarjada za wobswět, ratarstwo a geologiju (LfULG) spad sydlenskich rumow, kotrež skića cyrobu a móžnosće cofnjenja, kaž přez zaprajenje pódy a zasadźenje insekticidow. Tež nadróžny wobchad kaž tež čerwjena liška, šup a swobodne psy postarachu so wo nahladne straty, «a syčorobotery». Nic naposledk pohubjeńši so poskitk cyroby jěžow přez suche lěta dale.

Jěže dotal jako wohroženy zastopnjowany

hišće njepłaći jěž w swobodnym staće za njewohroženy, praji rěčnica LfULG. W aktualnej Čerwjenej lisćinje kraja steji wón jako «njewohroženy», w Zwjazku na «Předwarnowanskej lisćinje». Častosće 0,5 eksemplarow na hektar kaž kónc 1980tych lět su skerje rědke, aktualne zwěsćenja z nowšeho časa njejsu. 

Namakanki zranjenych jěžow kopja so nazymu

pola towarstwa Jěžowska pomoc w Radebeulu njesteji tydźenje dołho telefon ćicho, na staciji tworja so wot septembra zaso hady ludźi, kiž su zwěrjata namakali. «Mamy hižo wjace hač lěto do toho», praji předsydka Karina Görner. Staw srjedu bě jich 1.209 zwěrjatow, mnozy z nich wotchileni a syroty, kotrychž maćerje su hnězda wopušćili. «To lěto wob lěto přiběra, wosebje, dokelž jěže hižo dosć cyroby njenamakaja.» Tež aktualnje jědu stacija při limiće, jenož koronowe lěto 2020 bě hórje, z cyłkownje 1.700 zwěrjatami. 

25 čestnohamtskich přijimuje tam wšědnje dźesatki namakanskich zwěrjatow, to napoji abo poradźuja ludźi, kotřiž z igelfundami ze swojich zahrodow přińdu. «Dawaja wuspěšne wróćowjedźenja k maćerjam na městnach, hdźež buchu wotkryte», powěda Görner. Te njejsu husto lochko spóznać. Kałačojte wobydlerjo měli so do kisty sadźić - a potom k jěžikowej pomocy.

Jěžerjo hižo w zymskim sparje

mjeztym zo jěže hižo w zymskim sparje su, budu žónki pozdźišo hakle aktiwne, cyrobu za to hromadźić, štož přeco dlěje traje, a dadźa swój dorost sami, rozprawješe Görner. Lětsa dyrbi so jěžowa stacija z cyłkownje hač do 60 městnami tež wo wosebje wjele zwěrjatow z zranjenjemi starać. «Regularne městna su wšitke wobsadźene.» Nimo toho so wobstajnje hladanskeju staršich pytataj a tež Finder přeswědčitaj. «Wobhladamy sej zwěrjata a wuradźujemy, kak maja so zastarać, zo bychu domoj wróćo móhli.»

Rjedźene štyrinohače z kałačikom je wšudźe, kaž wjele po cyłym kraju, njeje znate. Wone wobydla předewšěm sydlišća a jich nakromne wobłuki, zahrody, žiwe płoty, kerčiny a zelenišća abo swětłe lěsy. «W nazymje, hdyž budu hólcy mobilni a samostatni, stupa ličba přejězdźenych jěžow», rozprawješe Möhring, kotrehož NABU-skupina monitoring k tomu sčini. Wone bychu při dźěle w zahrodce přewidźeli, hač k zemi sahace płoty a wysoke chódnikowe karanteny su zadźěwki - kaž «Zahrody hrózby z wjele kamjenjemi a přehladanymi golfowymi trawnikami».